پایگاه اطلاع رسانی شهرستان خوی

خصوصیات اجتماعی محلات:

هسته مرکزی شهر ویژگی های سنتی خود را دارا بوده و فضاهای اداری، مذهبی، تجاری در مرکزیت خود قرار داشته و به دور آن ها فضاهای مسکونی و سایر فضاهای خدماتی متداول در آن روزگاران شکل گرفته است که ابتدا در حال حاضر نظم کهن کارائی خود را از دست داده است.

 توسعه شهر در خارج از قلعه خوی به صورت پراکنده و موضعی و در واقع در محل ورودی های مختلف شهر از جهات مختلف بوده که این امر بیان کننده این واقعیت است که ساکنان هر منطقه بنابر قرابتهای هم روستاگری، هم قومی، هم زبانی، و قرابتهای نسبی و سببی لااقل طی یکصد سال گذشته با حفظ سنت ها و ارزش های خاص خود و برقراری نظام پدر سالاری و ریش سفید و قانونمندی های حمایت از اقربا و خویشاوندان به حیات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی خود در این شهر ادامه داده و به تدریج که هر یک از مناطق مسکونی در نتیجه ازدیاد نسل و روند رو به رشد شهرنشینی از جوانب مختلف گسترش یافته به ناچار شهر در مراحل تکوین سیمای یکپارچه به خود گرفته است.

اگرچه از دوران استقرار مشروطیت تاکنون به دلیل پیدایش نهادهای سیاسی، اداری، اقتصادی و اجتماعی و اعتلای فرهنگ ملی، اعمال حاکمیت منطقی تر شده و بسیاری از حمایت های ملی جایگزین حمایت های خانوادگی گردیده و تحول چشمگیری در نظام و ساختار فرهنگی، اجتماعی خانواده های پدرسالاری ایجاد و ابعاد خانواده ها به سرعت و به کوچک شدن است ولی با همه این احوال تنها ملاک های اقتصادی و اجتماعی به شیوه نو کاملاً چاره ساز نگشته و هنوز هم بسیاری از افراد هم روستا، هم فامیل، هم صنف، هم زبان و هم قوم، صرف نظر از هرگونه ارزش ها و ضوابط اقتصادی و اجتماعی ترجیح می دهند در کنار یکدیگر سکونت نمایند. این موضوع مهم و درخور توجهی است که می توانند به هنگام واگذاری زمین در قسمت های روبه توسعه شهر از طرف سازمان های مسئول بدان توجه شده و علایق اجتماعی متقاضیان در انتخاب سکونتگاه آینده خود در سازمان کالبدی شهر ( زیرمحلات، محلاف نواحی و مناطق جدید‌ ) مورد رعایت قرار گیرد.

هیچ یک از محلات سنتی بر مبنای اصول شهرسازی جدید و رعایت سلسله مراتب شبکه های معابر اصلی و فرعی، وسعت محله، تعداد جمعیت و توزیع منطقی خدمات احداث نگردیده است.

در سال 1355 برای شهر خوی طرح جامع تهیه شده است که دوره اجرای آن در سال 1365 منقضی گشته و در حال حاضر مدت 5 سال نیز از دوره اجرای آن می گذرد. اگرچه طرح تهیه شده به وسیله مهندسین مشاور توسعه و عمران تا حدود زیادی با درنظرگرفتن مشکلات وضع موجود شهر از ساختاری منسجم بر مبنای سامان کالبدی ترسیمی برخوردار بوده است، معذالک به دلیل مسائل انقلاب و جنگ تحمیلی آن طور که باید اهداف موردنظر تحقق نیافته است. از آنجا که بهرحال منطقه م ناحیه بندی شهر از شیوه ای عملی برخوردار بوده و مورد تصویب مراجع ذیصلاح نیز قرار گرفته است، لذا تحلیل های اجتماعی این بخش بر مبنای تقسیمات طرح تفصیلی ارائه می شود.  

موقعیت جغرافیایی شهر و اطراف آن:

شهر خوی در بخش حومه شهرستان خوی در مرکزیت 5 دهستان به نام های 1- دیزج واقع در شمال 2- ولدیان در مشرق 3- قره سو در جنوب شرقی 4- رهال در جنوب و جنوب غربی 5- فیرورق در مغرب و شمال غربی و در زمینی تقریباً مسطح و با شیب کم احداث شده است.

شهر در موقعیت جغرافیایی 44 درجه و 28 دقیقه طول جغرافیایی و 38 درجه و 56 دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده و اختلاف ساعت شهر خوی با تهران 25 دقیقه و 34 ثانیه است یعنی ساعت 12 ظهر خوی ساعت 12 و 25 دقیقه و 34 ثانیه تهران است. وسعت آن در محدوده طرح تفصیلی و توسعه و عمران منقضی شده 1050 هکتار و با در نظر گرفتن ساخت و سازهای پیرامونی خارج از محدوده بالغ بر 1422 هکتار است. جلگه خوی در دامنه جنوب شرقی فلات ارمنستان واقع شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 1139 متر است. از تمام جلگه های مجاور حتی از دریاچه ارومیه پست تر است و به همین جهت در اصطلاح عوام آن را خوی چوخوری ( گودال خوی ) می نامند. حداکثر ارتفاع شهر در غرب به 1150 متر و حداقل آن در شرق به 1080 متر می رسد.

این شهر در 141 کیلومتری شهر ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی و 143 کیلومتری شهر تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی و 147 کیلومتری شهر ماکو و 777 کیلومتری تهران واقع بوده و تا مرز ترکیه به خط مستقیم حدود 32 کیلومتر فاصله دارد.

 شیب این جلگه از جنوب باختری به شمال خاوری است و شیب شهر به طور کلی از غرب به شرق می باشد. حداکثر ارتفاع شهر در غرب به 1150 متر و حداقل آن در شرق به 1080 متر می رسد.به عبارت دیگر اختلاف ارتفاع غربی ترین نقطه شهر تا شرقی ترین آن 90 متر می باشد.

رود قطور که از ارتفاعات مرزی ترکیه سرچشمه می گیرد در نزدیکی دهکده چاوشقلی وارد دشت خوی شده و در جنوب شهر خوی به دو شاخه تقسیم می گردد که یک شاخه آن به سمت جنوب و شاخه دیگر به نام قدوق بقان در حاشیه شهر، به سمت شرق جریان دارد. از دیگر منابع آبی این شهر می توان از چشمه خوش بلاغ نام برد که از طریق نهر خوش بلاغ به سمت شرق شهر جریان یافته و نهایتاً به رودخانه قطور منتهی می گردد.

جهت جریان آبهای سطحی در خوی به طور کلی از غرب به شرق است. کوههایی که دور تا دور خوی را فراگرفته اند از ارتفاعات غربی ایران محسوب می شوند و در امتداد قله آرارات ( آغری داغ ) قرار دارند. اهم این کوهها عبارتند از کوههای چله خانه، ایواغلی داغ و ارتفاعات دیزج جمشید خان در شمال، کوههای سلطان باستی و اولالین در مشرق و کوههای علی محمد در جنوب شرقی و ارتفاعات طرق داغ و قزل داغ و شلی قرانجل در جنوب و جنوب غربی و رشته کوههاع آلاداغ که در مغرب شهر واقع است.ادامه مطلب...

شهر خوی که نام باستانی پهلوی آن گواه دیرینگی تمدن در آن است، در زیر پای رشته کوههای سر به فلک کشیده » اورین « قرار دارد، نام این کوه هم از زبان پهلوی و منسوب به » اور « صورت کهنه ابراست.در سایه همین کوه است که جلگه خوی بعد از کرانه های دریای خزر پرباران ترین مناطق ایران است و به همین سبب از کهن ترین روزگاران آباد و مسکون بوده است.

ویژگی دیگر رشته کوههای اورین این است که همواره مرزگاه طبیعی اقوام ساکن دو سوی آن بوده و شهر خوی در کنار آن بیش از هزار سال شاهد جنگ ها و مهاجرت ها و پذیرایی کاروان ها بوده و همچون مرزبان وفاداری در برابر هجوم ها ایستاده و زخم ها خورده است .

آخرین سال های طلائی خوی در دوره کریم خان زند بود که امیران دنبلی )احمد خان و حسین خان( در خوی امارت داشتند و شهرهای مجاور را تابع خوی کردند و آن را به صورت یکی از شهرهای مهم و معروف آن عصر درآوردند. از یک سو با برقراری عدالت اجتماعی و تأمین امنیت کاروان ها و جمع آوری مالیات از شهرهای مجاور ، اقتصاد خوی را رونق بخشیدند و از دیگر سو با جلب شاعران و ادیبان و دانشمندان به این شهر و حمایت از آن ها یک کانون مهم فرهنگی به وجود آوردند.

شهر خوی بارها از آبادی و رونق و ثروت برخوردار بوده و متون تاریخی از اهمیت و اعتبار آن و رفاه مردمش حکایت ها دارند و » زرخوی « ،‌‌ » دیبای خوی « و » گل سرخوی‌ « مضامین زیبایی در اشعار شاعران پدید آورده است. اما با کوشش مداوم دنبلی ها و عباس میرزا در آبادانی خوی این شهر به جایی رسید که آن را » عروس شهرهای ایران «  نامیدند و در دوره قاجاریه که هر یک از شهرها لقبی داشتند ، خوی لقب » دارالصفا « یافت. تا عباس میرزا زنده بود حکومت خوی با او یا با دایی اش امیرخان سردار بود، بعد از آن هم یکی از پسران پادشاه وقت از تهران فرمان حکومت خوی را دریافت می کردادامه مطلب...